نویسنده: احمد فرزانه- دانش‌آموخته جامعه شناسی

عمده کشورهای تحریم‌شده جهان، کشورهایی‌اند که اقداماتشان ضد منافع و خواست‌های کشورهای قدرتمند بلوک غرب است، به‌خصوص کشورهای سوسیالیستی- کمونیستی، روسیه و متحدانش و کشورهای مسلمان ناسازگار با هنجارهای مقبول بین‌المللی.

ایران تا پیش از جنگ روسیه علیه اوکراین، در صدر فهرست کشورهای دارای بیشترین میزان از تحریم‌ها قرار داشت؛ تحریم‌هایی که سنگین‌ترین‌ آنها به برنامه هسته‌ای ایران مربوط بوده‌اند و بخش مهمی از آن به بخش نظامی ایران و البته وضعیت «حقوق بشری» این کشور مربوط است.

اما جنگ اوکراین و حرکت روسیه به سمت اروپا و تهدیدات بلندمدتی که از این ناحیه برای جهان غرب محتمل دانسته شد، موجب وضع حجم وسیعی از تحریم‌ها در مدتی کوتاه علیه این کشور شد تا در کنار کمک‌های نظامی به کشور اوکراین، بتواند ماشین جنگی روسیه را کند یا شاید متوقف کند.

سوریه به عنوان کشوری مسلمان که متحد ایران و روسیه است افزون بر قرار داشتن در «محور مقاومت»، گرایش سوسیالیستی دارد یعنی واجد دو ویژگی گفته شده به‌طور همزمان است. حزب حاکم این کشور حزب سوسیالیست بعث سوریه است و می‌توان آن را از مهم‌ترین حکومت‌های ناسازگار با نظم موجود جهانی- به‌واسطه مساله فلسطین و همراهی با روسیه- دانست.

کره شمالی، دارای حکومتی کمونیستی است و با داشتن سلاح هسته‌ای خطری بسیار جدی برای مخالفان خود و مخالفان ایدئولوژی چپ‌گرایانه محسوب می‌شود و ضمن آن‌که هرگونه مواجهه نظامی با آن، بازی با دم شیر است، می‌توان از تحریم‌ها به عنوان یک ابزار فشار به آن بهره برد.

بلاروس، کشوری همبسته با روسیه است که از حکومت آن گرایشی صددرصدی به سیاست‌های روسیه دارد و همراهی با روسیه سبب تحریم‌های گسترده علیه آن شده است.

ونزوئلا نیز دارای حکومتی مخالف با امریکا و دارای گرایشات واضح چپ است و تحریم آن با الگوی ادعاشده هماهنگ است.

تنها کشوری که در فهرست هفت نفره کشورهای دارای بیشترین تحریم‌ها واجد ويژگی‌ها مذکور نیست و عوامل دیگری به تحریم آن منجر شده است، میانمار است که دولت برآمده از کودتای نظامی آن چند سالی است تحت تحریم قرار دارد.

باید توجه داشت که آنچه به عنوان دلایل تحریم اعلام می‌شود را می‌توان معیارهایی دانست که صرفاً برای تحریم «مخالفین تحریم‌‌کنندگان» ملاک تحریم است و حکومت‌هایی که طبق معیارهای مزبور به‌واسطه وجود یا فقدان معیارهای اعلامی باید تحریم شوند اما از آن رو که متحد یا همبسته تحریم‌کنندگان هستند، مستحق تحریم فرض نمی‌شوند؛ دو مثال برجسته، عربستان و اسرائیل به عنوان ناقضان گسترده حقوق بشرند!