| نیما امجدی - پژوهشگر مرکز تحقیقات اجتماعی و داده‌کاوی شناخت |

در ایران شاید یکی از نقاط عطف تاریخی، دورانی باشد که ایرانیان با سفر به اروپا و مشاهده پیشرفت‌های کشورهای اروپایی پس از صنعتی‌شدن، گستره خواسته‌ها و آرزوهایشان افزایش پیدا کرد. ایرانیان در دوره قاجار با سفرهای گوناگون به فرنگستان، در برابر شکوه اروپای صنعتی قرار گرفته بودند. در یکی از سفرنامه‌های دوران قاجار آمده است:

«فی‌الحقیقه شهر لندن زیباترین شهرهای روی زمین بوده در کل ربع مسکون بهتر و بزرگتر از این شهری نیست. در جمیع اوضاع شهر، اعم از اسلوب عمارات و کوچه و باغات و کلیسا و کارخانجات و مکتب‌خانه و تماشاخانه و غیره نسبت به اوضاع پاریس که بهترین شهرهای فرنگستان است به مراتب بالاتر و سنگین‌تر می‌باشد.»

اساساً همین سفرها بود که دید روشنفکران ایرانی را گسترده‌تر کرد و نگاه آنان را جهانی‌تر ساخت. این ویژگی تنها منحصر به ایرانیان در دوره تاریخی خاص نبوده است. با گسترش ارتباطات و شکل‌گیری جریان جهانی‌شدن، ارتباطات میان شهروندان کشورهای مختلف نیز افزایش یافت. می‌توان گفت که این ویژگی سبب شکل‌گیری حس نزدیکی نسبت به شهروندان دیگر کشورها و گسترش دید انسان‌ها نسبت به هم‌نوعان خود می‌شود.

آخرین نظرسنجی مؤسسه پیو در خصوص پیوندهای جهانی میان شهروندان کشورهای مختلف نیز تأییدکننده این ادعا است. این نظرسنجی نشان می‌دهد که افرادی که سفرهای خارجی بیشتری داشته‌اند نسبت به شهروندان دیگر کشورها احساس نزدیکی بیشتری می‌کنند و سرنوشت سایر ملت‌های جهان اهمیت بیشتری برایشان دارد. براساس نتایج این نظرسنجی، کشور سوئد بیشتر تعامل خارجی داشته و تقریباً 99 درصد افراد در این کشور حداقل تجربه یک سفر خارجی را داشته‌اند. در مقابل هند در رده آخر قرار دارد و حدود 3 درصد از افراد تجربه سفر به خارج از این کشور را داشته‌اند.

این ارتباطات و تعامل با خارج از مرزها می‌تواند باعث شکل‌گیری شهروندانی جهانی شود. گسترش ایده شهروندی جهانی (Global Citizenship) یکی از اهداف سازمان‌های بین‌المللی برای دستیابی به توسعه پایدار جهانی است. در تعریف سازمان ملل، این اصطلاح به این باور اشاره دارد که افراد اعضای شبکه‌های چندگانه، متنوع، محلی و غیرمحلی هستند، نه بازیگرانی که تنها بر جامعه منزوی خود اثر می‌گذارند. ترویج شهروندی جهانی در توسعه پایدار به افراد این امکان را می‌دهد تا مسئولیت اجتماعی خود را بپذیرند تا به نفع همه جوامع و نه فقط به نفع خودشان عمل کنند.

یکی از راه‌های گسترش ایده شهروندی جهانی، سفر و گسترش تعاملات با دیگر شهروندان جهان است. مسیری که شاید یکی از اولین کانال‌ها برای ارتباط ایرانیان با جهان بیرون و شکل‌گیری ایران مدرن بود، امروز نیز می‌تواند راهی برای گسترش احساس مسئولیت و نزدیکی شهروندان جهان نسبت به یکدیگر برای دستیابی به یک توسعه همه‌جانبه جهانی باشد.